Substancje światłouczulające

Chcąc odpowiednio przygotować się do zabiegów laserowych warto wiedzieć o szeregu substancji, które mogą uwrażliwić naszą skórę na działanie światła (czy to pochodzącego z urządzenia, którym wykonywany jest zabieg, czy to słonecznego). Mowa oczywiście o fotosensybilatorach, czyli substancjach fotouczulających.

Jakie jest ich działanie?

Nasz organizm może zareagować na dwa sposoby. Pierwszy to wyprysk fotoalergiczny, drugi to reakcja fototoksyczna.

O wyprysku fotoalergicznym mówimy tylko w przypadku niektórych osób, nadwrażliwych na działanie danej substancji. Część osób natomiast w ogóle nie wykazuje żadnych niepokojących reakcji. Objawy, zwykle w postaci swędzących grudek wypełnionych osoczem, pojawiają się w przeciągu doby od ekspozycji na światło i mogą obejmować miejsca, które nie były narażone na działanie promieni UV. Nasz sprytny organizm zapamiętuje, jaka substancja nas uczuliła i od tej pory, po każdym kontakcie z nią i jednocześnie wystawieniu skóry na działanie promieni UV, dochodzi do ostrego stanu zapalnego skóry z pokrzywką i obrzękiem.

Wyprysk fototoksyczny natomiast pojawia sie już po kilku minutach lub godzinach i polega na tym, że zastosowane substancje światłouczulające pod wpływem działania światła zaczynają uwalniać wolne rodniki. Uszkadzają one komórki, wywołując jednocześnie reakcję zapalną. Reakcja fototoksyczna może dotknąć każdego z nas. Dotyczy ona tego obszaru skóry, który był poddany działaniu światła laserowego lub słonecznego. Wyprysk fototoksyczny objawia się ostrym rumieniem, obrzękiem, czasem pęcherzami.

Ponadto po zastosowaniu substancji uwrażliwiających na promieniowanie UV, po wykonaniu zabiegów laserowych mogą pozostać zmiany zabarwienia skóry – przebarwienia lub odbarwienia, możliwe jest pojawienie się pęcherzy, skóra może goić się dłużej niż zwykle.

Kolejną ważną kwestią jest to, jaki odstęp czasu należy zachować po zastosowaniu substancji fotouczulających. Zwykle są to 2 tygodnie, w niektórych przypadkach 7 dni. Po zastosowaniu terapii retinoidami doustnymi należy odczekać 6 miesięcy, po ich zastosowaniu zewnętrznym 3 miesiące. Jeśli preparaty zlecone są przez lekarza, należy wcześniej skonsultować się z nim, czy jest możliwość przerwania kuracji. Nie wolno rezygnować z leczenia na własną rękę.

Poniżej w tabeli znajduje się wykaz substancji światłouczulających. W zestawieniu podane są tylko niektóre nazwy handlowe preparatów z danej grupy, dlatego przed zabiegiem warto skonsultować się ze swoim lekarzem lub osobą wykonującą zabieg.

LEKI	ROŚLINY	KOSMETYKI	INNE
antybiotyki, np. doksycyklina (Tetradox, Unidox, Dotur, Doxycyclin), przeciwtrądzikowe (Isotrexin, Roaccutane, Retin A, Differin, Zorac, Tetracyclinum TZF), antybiotyki chinolowe, gł. Pefloksacyna (Abaktal, Peflacine)	dziurawiec	substancje zawarte w kremach z filtrami przeciwsłonecznymi (filtry chemiczne): dibenzoylmetany, benzofenony, kwas paraaminobenzoesowy (PABA), estry PABA, pochodne kwasu cynamonowego, oxybenzon	witamina C
hormonalne, gł. estrogeny – leki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza (HTZ)	nagietek, stokrotka, cykoria, arnika, sałata, rumianek (zawierają tzw. seskwiterpeny laktonowe)	składniki perfum: piżmo ambretowe, 6-metylokumaryna + niektóre olejki eteryczne,	ryboflawina, czyli witamina B2
NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne): Ibuprofen, Polopiryna, Naproxen, Doklofenac, Metamizol, koksyby	skrzyp polny	olejki eteryczne: bergamotowy, cedrowy, lawendowy, sandałowy, waniliowy oraz olejki cytrusów,
trójcykliczne leki przeciwdepresyjne: (Imipramina, Amitryptylina, Dezipramina)	dalia, chryzantema, ruta, aminek zwyczajny, arcydzięgiel (zawierają w swoim składzie tzw. furanokumaryny)	witamina A i jej pochodne: retinoidy – retinol, retinal, tretynoina, izotretynoina, etretynat, acytretyna, arotynoid, adapalen, tazaroten
leki przeciwpadaczkowe: (Fenytoina, Mefenytoina)	rośliny selerowate: seler, pietruszka, marchew, koper	pochodne kwasu salicylowego
leki przeciwmalaryczne: (Chinidyna, Amiodaron, Chlorochina, Hydroksychlorochina)	bratek	środki przeciwbakteryjne: dodawane do mydeł, np. heksachlorofen, kwas paraaminobenzoesowy
cytostatyki – leki stosowane w chemioterapii	krwawnik
leki psychotropowe, uspokajające, neurologiczne: (chloropromazyna (Fenactil), prometazyna (Promethazine, Diphergan, Polfergan), promazyna (Promazin), tiorydazyna (Thioridazin),	miłorząb japoński
leki przeciwcukrzycowe: (Diabetol, Chloropropamid)	jeżówka
leki moczopędne: Furosemid	dźiegcie – stosowane w leczeniu łuszczycy
sulfonamidy: Biseptol, Bactrim forte, Furagina, Furazolidon, Nifuroksazyd, Nitrofural
leki przeciwgrzybicze: ketokonazol (Nizoral, Fungores, Ketokonazol) i gryzeofulwina (Gricin, Griseofulvin M)
leki przeciwnadciśnieniowe i krążeniowe: Proplanolol
leki obniżające stężenie cholesterolu: Fenoratio
leki antyalergiczne: astemizol (Astemizol, Hismanal), cetyryzyna (Allertec, Amertil, CetAlergin, Letizen, Virlix, Zodac, Zyrtec), loratadyna (Alegra, Aleric, Claritine, Loram. Loratadyna, Loratan, Lortine, Nalergine. Rotadin)